آمارهای حوزه تجارت خارجی که اخیرا گمرک ایران اعلام کرد نشان می دهد کرونا نتوانسته تجارت خارجی کشور را زمین گیر کند اما روی کاهش صادرات اثر داشته است و این موضوع در کنار آغاز به کار فعالیت های تولیدی دو موضوع بسیار مهم برای جلوگیری از رکود محسوب می شوند.

ناگفته پیداست که بحث و تحلیل ها در این زمینه زیاد است به عنوان مثال این که شرایط جسمی کارگران در این دوره چگونه تضمین می شود و یا این که بازارهای صادراتی با چه شرایطی کالاهای صادراتی را از ما می خرند و یا این که آیا تولیدکنندگان در شرایط فعلی با حداکثر ظرفیت خود فعالیت می کنند و ... همگی از موضوعاتی است که خود می تواند بخشی از تحلیل ها را تحت تاثیر خود قرار دهد اما مساله اصلی اکنون آن است که تولید و صادرات طبق امارهای موجود ادامه دارد.

به گفته سخنگوی گمرک از اول بهمن تا 15 فروردین امسال 14.5 میلیارد دلار تجارت در کشور صورت گرفته است که البته میزان صادرات در این دوره 6.5 میلیارد دلار بوده است و این رقم نسبت به مدت مشابه پارسال 2.4 میلیارد دلار کاهش یافته است. این به آن معناست که 27 درصد کاهش صادرات را شاهد هستیم اما واردات 7.5 درصد افزایش یافته است که احتمالا بخش قابل توجهی به واردات لوازم بهداشتی ارتباط داشته است.

بررسی اگزیم نیوز نشان می دهد در دوره ابتدای اسفند تا کنون بخش خصوصی و دولتی در تلاشند تا موانع صادراتی برطرف شوند و بر همین اساس نیز در این مدت رایزنی های متعددی صورت گرفت تا مرزهای کشور باز بمانند و مشکلی از این جهت وجود نداشته باشد.

در این مسیر ایجاد پروتکل های بهداشتی با کشورهای طرف تجاری و قرار دادن تیم های کنترلی و ... برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا توسط گمرک اتفاق افتاد که این موضوع نیز عامل موثری بود.

در این بین اما به گفته کارشناسان یکی از اتفاقاتی که در ماه های اخیر افتاده تغییر تناسب بازارهای تجاری است. بازارهای تجاری در شرایط پیش از این نیز نتوانسته بود سهم خود را از منطقه افزایش دهد و چیزی در حدود 25 تا 30 درصد از صادرات ما به کشورهای همسایه صورت می گیرد و این در حالی است که به عقیده کارشناسان در شرایط کنونی می توان این سهم را به شدت تقویت کرد زیرا ظرفیت های تجاری برای ایران در وضعیت کرونا خوب و پویا تلقی می شود و این در حالی است که بسیاری از کشورها تجارت خود را تقریبا متوقف کرده اند.

حتی شریک بزرگ تجاری مثل چین نیز واردات خود را به دنبال کاهش رشد اقتصادی کاهش داده است و معلوم نیست در سال جاری آیا ظرفیت بازگشت رشد اقتصادی برای تقویت تقاضا وجود دارد یا خیر؟

الان برخی پیش بینی ها وجود دارد که حکایت از بازگشت رشد اقتصادی چین در سه ماهه دوم سال دارد که این خبر می تواند خبر خوبی برای اقتصاد جهان و ایران هم باشد اما فراموش نکنیم که بازارهای مهمی در همسایگی ما وجود دارند که هر از گاهی اهمیت خود را به ما گوشزد می کنند.

در ۱۱ ماه گذشته چین سهم ۲۳ درصدی از صادرات ما را داشته، عراق ۲۲ درصد، امارات ۱۵/۶ درصد، ترکیه ۱۲/۸ و افغانستان ۵/۶ درصد داشته اند یعنی نزدیک به ۷۲ درصد از حجم تجارت خارجی ایران با پنج کشور یاد شده صورت گرفته است.

 در بخش واردات نیز ۷۰ درصد واردات کشور از طریق پنج کشور چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان صورت می‌گیرد، به عبارتی ما دچار انحصار در حوزه تجارت خارجی اعم از صادرات و واردات شده ایم. انحصار تجارت خارجی به چند کشور محدود منجر به آسیب پذیری بخش بازرگانی کشور می‌شود، این مساله با شیوع ویروس همه گیری، چون کرونا دامنه مشکلات را چند برابر کرده و بازرگانی خارجی کشور را با محدودیت‌هایی مواجه می‌کند.

این در حالی است که حداقل با ۱۵ کشور می‌توانیم ارتباط تجاری داشته باشیم و حتی تا 100 میلیارد دلار به این کشورها صادرات انجام دهیم.